Omgaan met emoties (0-4 jaar)

Soms raakt mijn zoon gefrustreerd als iets niet lukt maar meestal maakt het hem heel verdrietig. Ik heb gemerkt hoe goed het werkt om  hier echt even ruimte voor te maken in plaats van meteen te zeggen dat het wel mee valt en dat het zo goed is dat hij het wel probeerde.


0 – 4 jaar 5 – 12 jaar 13 – 18 jaar

Jonge kinderen ervaren allerlei gevoelens, maar kunnen die nog niet benoemen. Ze moeten leren om woorden te geven aan wat ze voelen. Als ze niet goed kunnen praten, moeten ze leren om dit met ’pictogrammen duidelijk te maken. Vertel je kind wat je aan hem merkt aan emoties. Zo help je hem.

Peuters hebben door dat ze iemand zijn met gevoelens en gedrag. Ook merken ze dat ze met hun gevoelens en gedrag invloed hebben op andere mensen. Ze zeggen bijvoorbeeld ‘nee’ of willen graag dingen zelf doen.

Als het kind niet alles zelf kan doen, kan het vaak wel een deel van een handeling doen of zelf een keuze maken:

  • Bijvoorbeeld de eerste arm in de jas steken
  • Kiezen of het de rode of de blauwe trui aan wil vandaag

Vanaf 3 jaar kunnen kinderen zich langzaamaan een beetje verplaatsen in een ander. Als ouder kun je veel uitleggen in simpele zinnetjes: ‘Je vriendin huilt, omdat ze pijn heeft’.


Tips op basis van situatiesAlgemene tips

Als Madelon moe is of niet lekker in haar vel zit, kan ze ineens boos worden om een kleinigheid. Ze stampt, gilt, schreeuwt of gaat onbedaarlijk huilen. Ze is niet te stoppen, wat je ook probeert. Hoe reageer jij?

Ik praat met mijn kind en probeer uit te zoeken waarom het zo boos is.
Als jonge kinderen zich niet fijn voelen, kunnen ze dat vaak nog niet benoemen. Ze uiten zich op een emotionele manier. Kinderen met CP kunnen sneller vermoeid zijn dan andere kinderen, omdat hun lijf meer energie nodig heeft. Ook kunnen ze meer moeite hebben dan andere kinderen om alle prikkels om hen heen goed te verwerken. Ook daar worden ze moe van. Als kinderen (en volwassenen) in hun emoties zitten, kunnen ze er op het moment zelf niet over praten. Ook niet als ze boos zijn. Wacht tot je kind weer rustig is. Het is goed om je kind even boos te laten zijn. Boos zijn mag, al is het niet fijn voor andere mensen. Stuur of breng je kind naar een plek waar het boos mag zijn tot de boosheid over is. Dit is geen straf, maar een plekje waar het tot rust kan komen. Bekijk ook de lijst met time out tips.

Actie: Als mijn kind boos is, breng ik het naar een plekje waar het tot rust kan komen.

Toevoegen aan actielijst
Ik pak mijn kind rustig vast. Ik word niet boos, maar probeer te helpen om de boze bui te stoppen. Als het kind daarna rustig is, vraag ik wat er aan de hand is.
Goede reactie! Hiermee geef je je kind een veilig gevoel. Je bent er voor je kind, je accepteert zijn emoties, je begrenst de wereld door je kind vast te houden en steunt het om de emoties onder controle te krijgen. Je kunt ook rustig gaan zitten, je kind tegen je aan houden en samen rustig ademen. Jullie kunnen daarbij samen je ademhaling tellen.

Actie: Als mijn kind boos is, pak ik het rustig vast.

Toevoegen aan actielijst
Naar situatie 1

Hier vind je tips over hoe je kunt omgaan en reageren op de emoties van je kind. Klik op de tip voor meer informatie.

Wees problemen voor!
Voor jonge kinderen met CP kan een verjaardag al snel te druk zijn. Een uitstapje kan onoverzichtelijk zijn. Dat zijn moeilijke situaties voor een kind. Het kan voor hem lastig zijn rustig te blijven. Houd hier rekening mee:

  • Ga niet met je kind naar een drukke verjaardag of ga slechts eventjes.
  • Plan een overzichtelijk uitstapje. In de dierentuin gaan jullie bijvoorbeeld alleen naar de olifanten kijken. Daarna gaan jullie weer naar huis.
Gebruik een kaart met smileys van basisemoties.

Voor jonge kinderen is het nog moeilijk om te verwoorden wat ze nu voelen. Het kan helpen om een kaart met smileys of foto’s met duidelijke gezichtsuitdrukkingen te gebruiken met de basisemoties: boos, bang, blij en verdrietig. Laat je kind de smiley aanwijzen die bij de desbetreffende emotie past. Gebruik deze kaart op een moment dat er nog niks aan de hand is. Zo kun je met je kind de verschillende emoties oefenen en help je jouw kind om de verschillende emoties te leren benoemen. Ook als je kind niet of minder goed kan praten, kan deze kaart een handig hulpmiddel zijn.

Gebruik een smileykaart op verschillende momenten, niet alleen als je kind boos is.

Voor kinderen met CP kan het moeilijk zijn om hun emoties te beheersen. Hoe heftiger hun reactie is, hoe lastiger het is om hier uit te komen. Probeer de heftige situaties daarom voor te zijn. Als je ziet dat je kind niet lekker in zijn vel zit of moe is en dan vaker heftig reageert, is dit het moment om hem te begeleiden:

  1. Benoem wat je ziet: ‘Ik zie dat je moe bent en dat je je niet zo fijn voelt.’
  2. Geef hem de keuze uit twee activiteiten waarvan je weet dat hij die fijn vindt en die hem helpen om tot rust te komen: ‘Wil je een tekenfilm kijken of wil je een boekje lezen?’
  3. Soms helpt het als er thuis een plekje is waar je kind tot rust kan komen.
Laat je kind even met rust.

Doe eventjes geen moeite om zijn gedrag te veranderen. Accepteer je kind en zijn emotie zoals die op dat moment is. Het is nog niet het goede moment om te praten. Laat je kind maar even. Geef dat ook aan. Zeg bijvoorbeeld: ‘Iedereen is weleens boos, raas maar even uit’ of ‘Ik zie dat je verdrietig bent, het is helemaal niet erg dat je moet huilen.’

Zeg kort wat wel of niet mag.

Jonge kinderen moeten leren wat wel en niet mag. Als ze driftig zijn en iets kapot gooien of een ander kind pijn doen, is het goed om te vertellen dat dit niet mag. Ze zijn echter nog te jong om inzicht te krijgen in waarom iets niet mag. Dat kunnen ze ook nog niet onthouden. Zeg bijvoorbeeld: ‘Je mag geen dingen kapot gooien’ of ‘Dat doet pijn en dat is niet fijn. Dat mag je niet doen’. Zeg het op het moment dat het gebeurt en zeg het op een rustige en duidelijke toon.

Niet alle bovenstaande situaties passen misschien bij jouw kind, maar kijk welke manier van reageren jij zou kiezen in deze situatie. Klik op die reactie voor meer informatie.

  Ga naar PDF
Illustratieve afbeelding over het onderwerp Emoties & Omgeving
AAN DE SLAG MET:

Emoties & Omgeving

Illustratieve afbeelding over het onderwerp Leren & Begrijpen
AAN DE SLAG MET:

Leren & Begrijpen

Illustratieve afbeelding over het onderwerp Dagelijks leven
AAN DE SLAG MET:

Dagelijks leven

Illustratieve afbeelding over het onderwerp School & CP
AAN DE SLAG MET:

School & CP