Wat is CP?

CP belemmert de motorische ontwikkeling van een kind. De hersenbeschadiging kan echter ook gevolgen hebben voor de ontwikkeling van andere hersenfuncties (zie ook 1.2). Bij CP zijn er vaak bijkomende problemen als het gaat om:

• Waarneming (zien, horen, voelen)
• Denken en leren
• Communicatie
• Gedrag en emotie

CP kan op verschillende manieren ontstaan. De oorzaak is niet altijd duidelijk vast te stellen. Bekende oorzaken zijn:

• Vroeggeboorte
• Laag geboortegewicht
• Ziekte of andere moeilijkheden tijdens de zwangerschap en/of geboorte
• Een ongeval of hersenziekte in het eerste levensjaar
• Een aanlegstoornis van de hersenen
• Bovenmatig alcohol en/of drugsgebruik door de moeder tijdens de zwangerschap

Hier lees je meer over CP, de oorzaken van CP en vind je een poster met uitleg.

Verschillende hersengebieden zijn van belang voor de motoriek. De locatie en aard van de hersenbeschadiging bepalen het type CP. Er bestaan verschillende typen CP, die meer en minder frequent voorkomen:

• Spastisch:
  • krampachtige houding door verhoogde spierspanning
  • unilateraal: motorische beperking aan één kant van het lichaam
  • bilateraal: motorisch beperking aan beide benen en/of armen
  • komt voor bij 70-80% van de kinderen met CP
• Dyskinetisch:
  • abnormale houding en ongecontroleerde bewegingen
  • komt voor bij 6% van de kinderen met CP
• Atactisch:
  • abnormale houding en coördinatie van bewegingen (schokkerig)
  • komt voor bij 6% van de kinderen

Hier vind je meer informatie over de verschillende vormen van CP.

De ernst van de motorische beperkingen kan sterk verschillen. Om de verschillen te beschrijven gebruiken professionals indelingen ofwel classificaties. Deze classificaties zijn er voor de grove motoriek (bewegen en verplaatsen), de fijne motoriek (handvaardigheid) en de communicatie. Elke classificatie heeft vijf niveaus, van I (minst aangedaan) tot V (meest aangedaan).

De classificatie voor de grove motoriek is de Gross Motor Function Classification System (GMFCS)

De GMFCS rangschikt de grove motoriek ‘lopen en zelfstandig voortbewegen’ als volgt:

• Niveau I: Loopt zonder beperkingen
• Niveau II: Loopt met beperkingen
• Niveau III: Loopt met behulp van een loophulpmiddel
• Niveau IV: Kan zelfstandig voortbewegen met beperkingen. ; gebruikt mogelijk een elektrisch vervoershulpmiddel.
• Niveau V: Wordt vervoerd in een rolstoel

Meer informatie over de GMFCS vind je hier.

De classificatie voor de fijne motoriek (handvaardigheid) is Manual Ability Classification System (MACS)

De MACS maakt onderscheid in de manier en het gemak waarmee kinderen hun handen gebruiken om bijvoorbeeld voorwerpen te pakken, te schrijven of om zichzelf aan te kleden:

• Niveau I: hanteert objecten gemakkelijk en met succes
• Niveau II: hanteert meeste objecten met iets verminderde kwaliteit en/of snelheid van uitvoering
• Niveau III: hanteert objecten met moeite; heeft hulp nodig bij het voorbereiden en/of aanpassen van activiteiten
• Niveau IV: hanteert een beperkte selectie van gemakkelijk hanteerbare objecten in aangepaste situaties
• Niveau V: hanteert objecten niet en heeft een ernstig beperkte vaardigheid om eenvoudige acties uit te voeren

Meer informatie over de MACS vind je hier.

Communicatie wordt ingedeeld met het Communication Classification Function System (CCFS)

Kinderen met CP kunnen meer of minder moeite hebben om goed verstaanbaar te spreken, taal te gebruiken en/of om de ander te begrijpen. Omgeving is daarbij belangrijk; bekenden verstaan en begrijpen het kind vaak gemakkelijker dan onbekende mensen. De CCFS deelt communicatie in op basis van mogelijkheden tot verstaanbaarheid en het voeren van een gesprek:

• Niveau I: goed in staat om een gesprek te voeren
• Niveau II: in staat om een gesprek te voeren op een laag tempo
• Niveau II: in staat om een gesprek te voeren met bekenden, maar dit lukt minder goed met onbekende mensen
• Niveau IV: beperkt in staat om een gesprek te voeren door onvoldoende begrip of onverstaanbaarheid
• Niveau V: zeer beperkt in staat om een gesprek te voeren door onvoldoende begrip of onverstaanbaarheid

Meer informatie over de CCFS vind je hier.

CP belemmert (in meer of mindere mate) de grove en fijne motoriek en de communicatie. Daarnaast kan de hersenbeschadiging die aan CP ten grondslag ligt ook leiden tot bijkomende problemen:

• Epilepsie: Kinderen met CP hebben vaker epileptische aanvallen. Die kunnen variëren van momenten van staren tot heftig schokken van armen en benen. Medicatie kan helpen om de aanvallen te verminderen.
• Voedingsproblemen: Deze kunnen ontstaan door motorische problemen bij zuigen, slikken en kauwen. Daarnaast kunnen ze veroorzaakt worden door reflux (periodiek terugvloeien van maagzuur in de slokdarm), aspiratie (voedsel dat in de longen terechtkomt) of obstipatie (verstopping van de darmen). Hier vind je meer informatie en een infographic over voeding en CP.
• Waarneming:
  • Visuele waarneming: Sommige kinderen met CP kunnen minder goed zien door problemen aan de ogen of oogspieren. Dit zijn problemen zoals bijziend- en verziendheid, beperkt diepte zien, een ‘lui oog’, scheelzien of onwillekeurige ritmische bewegingen van de oogbollen. Soms is het zien beperkt door de hersenbeschadiging. Dit wordt Cerebraal Visuele Stoornis (CVI) genoemd. Kinderen kunnen dan moeite hebben met het herkennen van objecten en gezichten. Ook hebben ze moeite om iets te vinden tussen andere spullen of hebben ze moeite om zich in een ruimte te oriënteren. Hier lees je meer over bijkomende aandoeningen en Cerebraal Visuele Stoornis.
  • Auditieve waarneming: Een klein deel van kinderen met CP heeft (ernstige) problemen met horen. Het is noodzakelijk om dit tijdig vast te stellen en, waar mogelijk, revalidatie met hoortoestellen aan te bieden.
• Denken en leren: Kinderen met CP hebben vaker een verstandelijke beperking of specifieke cognitieve problemen. Bekijk ook de pagina CP & ontwikkeling en het thema leren en begrijpen.
• Gedrag: CP kan samengaan met verschillende emotionele en gedragsstoornissen. Bekijk ook het onderdeel CP & emotie.